Tip:
Highlight text to annotate it
X
Tung. Unë jam Z. Andersen dhe në këtë video unë do te flas për qelizat.
Jeta është bërë nga qelizat. Qeliza është njësia themelore strukturore dhe funksionale. Dhe gjithashtu të gjitha qelizat që
ne kemi kanë prejardhje prej qelizave që kanë ekzistu para saj. At'here, qysh funksionon ky sistem? Kjo bëhet me anë të një
procesi i quajtur ndarja qelizore. Ky proc. ndodhë në të gjitha qelizat, si ato prokaryote si në
baktere ashtu edhe në qelizat eukariote si ju. Dhe përmes ndarjes qelizore prej një qelize mund të bëhen dy. Të cilat
shpejt mund të bëhen katër dhe pastaj tetë dhe pastaj gjashtëmbëdhjetë, dhe kështu shtohet numri i
qelizave. Dhe që t'ju *** një ide se sa shpejt shkon kjo, po ju tregoj se ju keni filluar jetën si një vezë e fekonduar
vezë. Ose si një zigotë. Ato u ndan shumë shpejt me kalimin e kohës shumë shpejt jeni bërë
një organizëm i rritur, dhe keni rreth 10 trilion qeliza brenda trupit tuaj. Dhe të 10 trilion qelizat kanë ardhur
nga një qelizë origjinale, nga zigota pra. Tani ky numër mund të rritet edhe më shumë, vetëm shikoni në zorrët tuaja
dhe mund të shohim se bakteret që jetojnë në traktin tuaj të tretjes do të
tejkalojnë qelizat në tërë trupin tuaj në raport 10:1. Shpejt do të bëhen 100 trilion
bakteret të cilat jetojnë veq në zorrë tuaj. Edhe ato do të jenë në numër 10 me 1 në krahasim me
viruset që jetojnë në zorrën tuaj. Pra, ne do të kemi një numër prej katrilion të viruseve që jetojnë në zorrën tuaj.
Tani viruset teknikisht nuk janë më qeliza, por çdo gjë tjetër që unë kam përshkruar këtu do të
riprodhohet ose do të krijohet përmes një procesi të quajtur ndarja e qelizore.
Ekzistojnë tre lloje të ndarjes qelizore. Në qelizat prokaryotic, ose baktereve, ato
thjesht ndahen nëpërmjet një procesi të quajtur ndarje binare. Kjo është kur një qelizë, më saktësisht një
qelizë bakterore, do të bëjë dy qeliza të cilat janë kopje të sakta të qelizës origjinale, ose të mëparshmes.
Në qelizat eukariote, ndodhë gati diçka ngjashme me ndarjen binare. Këtu kemi ndarjen e qelizave
apo sic nganjëherë i referohemi asaj si mitozë. Teknikisht mitoza do të jetë ndarja
e berthamës. Dhe pastaj ndodhë citokinesa cila është pjesa tjetër e ndarjes
së qelizës. Por ne përgjithësi, ne themi "mitoza është kur një qelizë eukariote i bën dy qeliza
të cilat janë kopje të sakta të asaj qelize." Kjo i ngjanë shumë ndarjes binare. Dhe lloji i tretë
i ndarjes qelizore është mejoza. Mejoza ndodhë kur ne krijojmë qelizat seksuale
Ose kur krijojm gamete. Mitoza dhe ndarja binare sigurojnë se kemi kopje të sakta të
qelizës origjinale. Mejoza është krejtësisht e ndryshme. Me mejozë krijohen
qeliza që janë të ndryshme. Qelizat e krijuara do të kenë gjysmën e informacionit gjenetik dhe ato na
na japin llojllojshmeri. Dhe kështu në gjini është e rëndësishme sepse ajo na jep ndryshueshmërinë
në gjeneratën e ardhshme. Te bakteret janë mutacionet dhe disa mënyra të tjera nëpërmjet të cilave ato mund
të shkëmbejnë informacionin i cili është më i rëndësishëm. Pra, le të fillojmë shpjegimin duke folur për bakteret. Ato riprodhohen
nëpërmjet një procesi të quajtur ndarje binare. Në këtë ndarje do të kemi një qelizë të rritur,
kështu që ne do të kemi këtë qelizë, të cilën do t'a quajmë qeliza mëmë. Ajo do të jetë e përbërë nga, ju mund të shihni këtu,
me ribozomet. Ajo do të ketë një plazmid këtu, i cili është pak a shumë një ADN shtesë. Por kjo është
gjenom ose të gjithë ADN e saj do të jetë i mbështjellë në një lak. Por cfarë duam ne të
bëjmë me ndarjen binare? Ne duam të marrin një qelizë dhe ne duam të bëjmë dy qelizat që janë
identike me të parën. Dhe kështu procesi është shumë i thjeshtë. Ajo çfarë qeliza bakterore fillon të bëjë
është duplikimi i gjithë ADN -së të saj. Pra, gjëja e parë që bën është që polymeraza ADN shkon rreth
sipërfaqe të tërë dhe ajo do të bëjë një kopje te saktë të të gjithë ADN-së në baktere. Një gjë
nuk tregohet këtu është se ne gjithashtu do të dyfishojmë edhe plasmidet. Dhe sic e dini ne gjithashtu
do t'i kemi ribozomet në rritje, përderisa rrisim numrin e ADN-së.
Ajo cka ndodhë në vazhdim, është një tërheqje anësore anash qelizës. Dhe çfarë do të ndodhë në të vërtetë
do të ndodhë është që ADN-ja do t'i bashkangjitet murit qelizor. Dhe pastaj me gjasë
muri qelizor do të ndahet në gjysmë dhe ne do të kemi dy qeliza bakterore. Cka
dallojnë ato? Ato nuk dallojnë fare. Në fakt ato janë të njëjta. ADN në këtë
qelizë dhe ADN në qelizën tjetër do të jetë saktësisht e njëjtë. Dhe kur ne e ndajnë në gjysmë
gjysmë, ne automatikisht e ndajm në gjysmë edhe ribozomet dhe plazmidet. Dhe kështu
përsëri, bakteret nuk e bëjnë ndarjen mitotike apo mitozën. Bakteret nuk kanë gjini. Ato thjesht riprodhohen nëpërmjet ndarjes binare.
Dhe kjo ndodh tepër shpejt. Pra, një e. coli tipike mund ta kopjoj veten,
dhe të bëjë dy kopje të një qelize, për 20 minuta. Kjo shpejtësi është marramendëse sa shpejt që ndodhë.
Por përsëri ne si organizma nuk kalojmë nëpër ndarje binare, sepse ne jemi qeliza eukariote. Dhe para
se të flasim për mitozën dhe mejozën, ne duhet të sigurohemi që ju e dini dallimin në mes të
asaj se çfarë është gametë dhe cfarë qelizë somatike. Dhe kështu qelizat eukariotike do të jenë çdo gjë
nga shimpanza, te bletët, tek lulet, në kërpudhe, në tharm, dhe në të gjitha këto, ato kanë
berthamë. Dhe kështu e shohim se ka dy lloje të qelizave që ekzistojnë brenda organizmave eukariote.
Fillimisht janë qelizat somatike. Qelizat somatike janë qelizat e trupit tuaj të cilat gjenden në
trupin tuaj. Dhe pastaj janë gametet të cilat janë qelizat seksuale. Pra, tek
njerëzit qelizat e vetme brenda trupit tonë që kanë aftësinë me qenë gamete janë qelizat spermatozoide
tek meshkujt dhe pastaj qelizat vezë ose vezoret që janë gjetur brenda femrave. Cka dallojnë ato nga njëra-tjetra?
Mos harroni qelizat somatike janë qelizat e trupit që kanë numër diploid tek njerëzit. Ato
do të kenë dy kopje të secilit gjen. Dhe rrjedhimisht, dy kopje të secilit kromozom.
Gameteve do të kenë vetëm një të tillë. Pra, spermatozoidët dhe qelizat e vezës secila mundësojnë që ju të keni gjysmën e ADN-së
që ju t'a merrni. Pra, si dyfishohet një qelizë tipike? E pra së pari ne duhet të themi kur bëhet ndarja ose
dyfishimi? E pra, rikujtojeni, si kaluat nga një zigotë të një organizëm adult. Pra, duke dyfishuar qelizat
përsëri e përsëri e përsëri. Dhe pastaj vazhdimisht do të jemi duke zëvendësuar qelizat në trupin tonë.
Pra, kur qelizat të lodhen ose të dëmtohen ose të heqen ne i zëvendësojmë ato me të tjera
qeliza. Dhe këtë punë e bëjmë përmes mitozës. Prap, çfarë është mitoza? Kjo është teknikisht ndarja
e bërthamave, mirëpo atëherë kur do të kemi ndarjen e pjesës tjetër të qelizës e cila quhet
citokinesa. Pra, më çka fillon ky proces? Dhe ne do t'a bëjmë këtë proces shumë të thjeshtë,
kjo është një qelizë e thjeshtë. Kjo është një qelizë diploid. Kjo është 2n = 2. Kjo do të thotë se ata kanë dy kromozome.
Këto dy kromozome do të jetë homologe. Kjo do të thotë se ata janë të njëjtën gjatësi.
Arsyeja pse ata janë ngjyra të ndryshme është që ju të merrni më nga një prind dhe një nga një tjetër.
Dhe kështu në mitozës, le të shohim së pari para se të flasim për specifikat e asaj që ne jemi
do të merrni nga mitozës. Ne jemi duke shkuar për të filluar me një qelizë duket si ky. Dhe ne jemi
do të përfundojnë me dy qeliza që duken tamam si ajo qelizë e parë. Pra, në mitoz ne duam
për të kopjuar qelizë. Dhe kështu që le të shikojnë atë. Cila është gjëja e parë që ndodh
është që ne kemi për të kopjuar të gjitha të ADN-së. Dhe kjo ndodh gjatë interphase. Çfarë po ndodh
të ndodhë është ky kromozom drejtë këtu do të kopje të të gjitha ADN-së së saj. Dhe tani ne jemi
do të keni atë që janë quajtur chromatids motra. Dhe kështu që ne kemi një kromozom në këtë anë.
Një kromozom në këtë anë. Dhe ata janë të njëjtë. Pra, ata janë një kopje të saktë
se kromozomi origjinale. Dhe ju mund të shihni se ne do të kemi atë në anën tjetër
homologe kromozom si. Çfarë ndodh më pas? Ata do të takohen në mes.
Ata do të vijë deri. Këto rreshta të përfaqësojë një gisht cila do të bashkëngjitni ose të
anë. Secila prej këtyre chromatids motra dhe pastaj ata do të jeni të tërhequr larg. Ata janë
do të jetë tërhequr larg. Dhe përfundimisht, kështu që kjo do të jetë mitoz kur ne ndajë
bërthamat. Dhe pastaj qeliza tërë është duke shkuar për të ndarë në gjysmë. Ne jemi duke shkuar për të ndarë se
citoplazmë dhe që është quajtur cytokinesis. Dhe kështu çfarë ne fund me? Ne deri në fund me
dy qelizat që janë të dy diploid. Celular ynë fillestar ishte diploid si. Pra, le të marrin një
shikoni se çfarë kjo me të vërtetë duket si. Ne jemi në kërkim të drejtë këtu në qelizat që po kalojnë
mitoz. Dhe kështu ata janë në rritje në një medium të rritjes. Dhe nëse ne vetëm të luajë video, kjo
është koha skaduar. Dhe kështu kjo është përshpejtimin atë mjaft. Por çfarë do të ndodhë nëse ne shikojmë
në këtë si qelizë të drejtë këtu poshtë, është se ju mund të shihni atë lloj të vijnë së bashku në
berthamat e ndarë dorë informacionin gjenetik. Dhe pastaj pjesa tjetër e qelizës do të
ndajnë. Çfarë bëjmë ne fund me kur ne jemi bërë me këtë? Ne kemi dy qeliza identike.
Dhe ata do të rriten. Dhe pastaj ata më në fund do të ndajë berthamat dhe
ata do të rriten. Dhe ata do të rriten. Dhe ata do të rriten. Dhe qelizat,
nëse ata janë qelizat e kancerit, do të vazhdojë të rritet në këtu, deri sa të mbushen kjo
mesme tërësi. Por ne duhet të flasim për meios, i cili është lloji i tretë i ndarjes qelizore.
Çfarë ndodh në meios. Meios është kur ju keni marrë një qelizë dhe ne jemi duke shkuar për të bërë katër
qelizat nga ajo. Tani le të shohim se si kjo është pak më ndryshe se sa në mitozës. Në mitoz
kujtohet ne e mori një qelizë dhe kemi bërë dy qeliza. Në meios ne jemi të vërtetë do të
kemi një ndarje. Por ka diçka edhe më e ndryshme se ne nuk e shohim në mitozës.
Mend në mitoz ne duam të sigurohemi që secili prej qelizave që kemi bërë janë identike
në atë qelizë origjinal. Ju mund të shihni këtu që katër qelizat që kemi krijuar në fund janë
do të jetë krejtësisht të ndryshme se ajo qelizë origjinal. Dhe ata do të kenë gjysmën gjenetike
informacion. Të ruaj të kam thënë ***ës dhe të vezës kanë gjysmën informacionin që është gjetur
në të qelizës origjinal. Dhe kështu që ajo që po ndodh ndodhë? E pra, le të shikojnë se si kjo fillon.
Gjëja e parë që ndodh është që ju jeni duke shkuar për të kopjuar secilën nga këto kromozome. Dhe
kështu që ne jemi duke shkuar për të bërë kopje të kromozomeve. Por pastaj diçka e çuditshme ndodh. Çfarë ndodh
kjo është e çuditshme, ne jemi duke shkuar për të marrë një pak, në rastin që ne jemi duke shkuar për të marrë një pak
i këtij kromozomi bardhë këtu. Dhe kjo do të kalonte gjatë me këtë të drejtë kromozomeve kuqe.
Pra, ne jemi të vërtetë shkëmbejnë kromozome. Dhe kështu ky proces quhet kalimi gjatë, por
atë që ju jeni të vërtetë duke bërë është kalimi tuaj mbi ose tuaj duke bërë një kromozom të re. Është
një kombinim i kromozomit keni marrë nga nëna juaj dhe baba tuaj. Kjo është një kromozom që është
kurrë nuk janë ndërtuar më parë. Pra, ata në fund do të vijë deri në mes. Dhe atëherë ata do të jeni
për të ndarë. Dhe pastaj ata do të ndajë përsëri. Dhe kështu ata do të ndajnë në gjysmë. Pra, kjo
meios është një dhe atëherë ata do të ndajnë në gjysmë përsëri. Dhe kjo quhet meios dy.
Pra, çfarë kemi krijuar, kur ne jemi bërë. Ne jemi duke shkuar për të krijuar qeliza bija. Por secili prej
ato qeliza bija do të jenë të ndryshme. Secila nga këto do të krijojë një të ri apo ***ës
një vezë e re. Tani ajo do të jetë shumë më e komplikuar për ne, të njerëzve, mos harroni, ne jemi
nuk do të fillojë me 2n = 4. Me 4 kromozome gjithsej këtu. Ne jemi duke shkuar për të filluar me
2n = 46. Dhe kështu që ne jemi duke shkuar për të filluar me 46 kromozome. Kështu ajo do të jetë me të vërtetë të vërtetë
ndryshme, kur ne kemi marrë deri në fund. Dhe kështu që ne mund të krijojë fjalë për fjalë miliarda dhe miliarda
të llojeve të ndryshme të qelizave përmes meios. Dhe kështu që do të na japin variacion.
Pra, për të përmbledhur. Çfarë kemi me vete? Ne kemi tri lloje të ndarjes qelizore. Ne kemi marrë binar
Fission. Kjo do të gjendet vetëm në bakteret ku ju merrni një bakteret, së pari
kopje e ADN-së dhe pastaj pjesa tjetër e qelizës do të ndajnë nëpërmjet cytokinesis. Çdo
nga këto qeliza bija do të jetë identik me atë qelizë e parë. Nëse ju jeni duke kërkuar në eukariote
Qelizat, ne kemi marrë mitoz. Çfarë ndodh në mitoz? Ne fillojmë me një qelizë diploid. Kështu
këtu janë Reds dhe zarzavate janë secili do të vijnë nga prindër të ndryshme. Kështu që ne
të ketë katër kromozome. Ata do të jeni për të kopjuar të parë gjatë fazës së interphase S. Ata do të
vijë deri në mes. Dhe ata do të largohen në anën. Tani në qoftë se ne e shohim këtu, këto dy
Qelizat që janë të prodhuara në mitoz janë identike me atë qelizë origjinal. Dhe kjo është ajo që mitoz
bën. Kjo e bën kopje e saktë. Në qoftë se ne fillojmë me meios, meios do të fillojë me një
celular origjinale që duket shumë e ngjashme. Por në vend të rreshtuar si kjo ku ne ndajë
e chromatids motra, ata do të vijë deri me homologe kromozome ambalazhi
rreth çdo bit të tjera dhe shkëmbejnë të atij kromozomi. Ata do të ndajnë në gjysmë. Dhe pastaj
ata do të ndajë në gjysmë përsëri. Dhe ajo që ne jemi duke shkuar për të krijuar është gameteve. Ato
do të jenë të ***ës dhe vezëve, që kanë gjysmën informacionin gjenetik në një kombinim të ri
e atij informacioni gjenetik. Pra, përsëri, kjo do të jetë fekonduar nga spermatozoidi tjetër dhe
ne të kthehemi në një zigotë. Ku do të shkojmë nga zigotit? Ne drejtë të shkojnë prapa këtu për të mitozës
ku ne mund të kopjoni atë qelizë mbi dhe mbi dhe mbi dhe mbi përsëri. Dhe kështu kjo është qeliza
ndarje. Ajo është gjetur në të gjitha qelizat në planetin tonë. Ajo tregon se si një qelizë mund të shkojnë në të gjitha qelizat
që kemi në ditë. Një pyetje e mirë mund të jetë aty ku e ka se qeliza origjinal vijnë nga?
Por kjo është për një podcast. Dhe unë shpresoj se ishte e dobishme.