Hans Rosling - Global population growth, box by box

Translator: Jeta Rudi Reviewer: Helena Bedalli Ende mbaj mend një ditë në shkollë kur mësuesja na tha që popullsia e botës kishte arritur 3 miliardë njerëz, ishte viti 1960. Do të flas në lidhje me atë se si ka ndryshuar popullsia e botës nga ai vit dhe si do të vazhdojë të ndryshojë në të ardhmen, por nuk do të përdor tekonologji, si kam bërë në pesë fjalimet e mia të para në TED. Në vend të kësaj, kam përparuar dhe sot po shfaq një teknologji të re të mësim-dhënies që kam mësuar nga IKEA: këtë kuti. Kjo kuti përmban një miliardë njerëz. Dhe mësuesja na tha që bota e zhvilluar, më 1960, kishte një miliardë njerëz. +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ka dy miliardë njerëz. Dhe ata jetonin larg atëherë. Kishte një hendek të madh në mes të një miliardë njerëzve në botën e zhvilluar dhe të dy miliardëve në botën në zhvillim. Në botën e zhvilluar, njerëzit ishin të shëndetshëm, të arsimuar, të pasur, dhe kishin familje të vogla. Dhe synimi i tyre ishte të blinin makinë. Dhe në vitin 1960, të gjithë suedezët po ruanin para të blinin një Volvo të tillë. Ky ishte niveli ekonomik ku ishte Suedia. Por për dallim nga ky, në botën në zhvillim, pra shumë larg, synimi i familjeve të zakonshme atje ishte që të kishin ushqim për atë ditë. Ata ruanin para që të blinin një palë këpucë. Kishte një hendek të madh në botën ku unë u rrita. Dhe ky hendek në mes të Perëndimit dhe pjesës tjetër ka krijuar një botëkuptim të botës, të cilin ende e përdorim në gjuhë kur flasim për "Perëndimin" dhe "Botën në Zhvillim". Por bota ka ndryshuar, dhe qysh kur është dashur të ndërrohet ky botëkuptim, dhe ky klasifikim i botës, dhe duhet ta kuptojmë atë. Kjo është andaj ajo që dua t'iu tregoj sot, ngase qysh nga viti 1960 ajo që ka ndodhur në botë deri më 2010 është që kanë dalë në skenë edhe 4 miliardë njerëz të cilët i janë shtuar popullatës botërore. Ja shikoni se sa. Popullsia e botës është dyfishuar qysh nga koha kur unë isha në shkollë. Natyrisht, ka pasë rritje ekonomike në Perëndim. Shumë kompani kanë rritur ekonominë, kështu që popullsia e Perëndimit është zhvendosur këtu. Tani synimi i tyre nuk është vetëm të kenë makinë. Tani ata duan pushime në vende të largëta dhe duan të fluturojnë. Ndaj ja ku janë ata sot. Dhe vendet në zhvillim më të suksesshme, ata kanë vazhduar tutje, dhe janë ato që tani i quajmë ekonomi më të suksesshme. Ato tani blejnë makina. Ajo që ndodhi para një muaji ishte që kompania kineze, Geely, që bleu kompaninë Volvo, dhe më në fund suedezët e kuptuan që diçka e madhe kishte ngjarë në botë. (Të qeshura) Kështu që ja pra ku janë. Por tragjedia është që dy miliardë këtu që ende mundohen për ushqim e këpucë, ata ende janë pothuaj aq të varfër sa që ishin para 50 vitesh. Gjëja e re është që kemi pjesën më të madhe të njerëzve, këta 3 miliardë këtu, të cilët po ashtu po bëhen ekonomi në zhvillim të suksesshme, sepse janë mjaft të shëndetshëm, relativisht të arsimuar, dhe edhe ata kanë vetëm nga 2-3 fëmijë për grua, sikurse të pasurit. Ndaj synimi i tyre tani është natyrisht, të blejnë një bicikletë, dhe më vonë do të duan edhe nga një motocikletë. Por kjo është bota që kemi sot, pra s'ka më hendeqe. Por distanca nga më të varferit këtu, tek më të pasurit këtu është më e madhe se kurdoherë. Por ka një botë të vazhdueshme nga ecja, te bicikleta, te ngarja e makinës, te fluturimi -- ka njerëz në të gjitha nivelet, dhe shumica e njerëzve janë dikund në mes. Kjo është bota e re që kemi sot në 2010. Çfarë do të ngjajë në të ardhmen? Epo, do të parashikoj deri te viti 2050. Isha në Shanghai tash së voni, dhe po dëgjoja se ç'po ndodh në Kinë, dhe duket e sigurtë që ata do na arrijnë, sikurse na arriti Japonia. Të gjitha parashikimet thonë që këta një miliardë do zhvillohen 1 deri në 2 apo 3 përqind. Por këta tjerët do rriten 7 - 8 përqind dhe do vijnë këtu. Do fillojnë të fluturojnë. Dhe këta këtu vendet me të ardhura të vogla e të mesme, në zhvillim, edhe ata do vazhdojnë të kenë rritje ekonomike. Dhe nëse, por vetëm nëse, ne investojmë në teknologjinë e duhur të gjelbërt -- që të shmangim ndryshime të mëdha të klimës, dhe nëse energjia do të jetë ende relativisht lirë -- atëherë ata do të zhvendosen këtu. Dhe do të fillojnë të blejnë makina elektrike. Kjo është ajo që do gjejmë. Por si do të bëhet me të dy miliardët më të varfër? Si i bëhet për ta? A do të vazhdojnë tutje? Epo, këtu hyn çështja e rritjes së popullsisë sepse aty kemi 2-3 fëmijë për grua, planifikimi familiar përdoret në masë të madhe, dhe rritja e popullsisë po ndalon. Këtu, rritja e popullsisë vazhdon. Kështu që këta dy miliardë në dekadat e ardhëshme, do arrijnë tre miliardë, dhe më pas do arrijnë katër miliardë. Nuk ka asgjë -- përveç një lufte bërthamore të llojit që s'kemi parë asnjëherë -- që mund të ndalojë këtë rritje. Meqenëse procesi i rritjes po vazhdon. Po nëse, dhe vetëm nëse, më të varfërit dalin nga varfëria, arsimohen, dhe rritet probabiliteti i mbijetesës te fëmijët, ata mund të blejnë bicikleta, telefona mobil dhe të vijnë të jetojnë këtu, atëherë rritja e popullsisë do të ndalojë më 2050. Ne nuk mund të kemi njerëz te ky nivel që mundohen të gjejnë ushqim e këpucë ngase atëherë rritja e popullsisë do të vazhdojë. Dhe më lejoni të iu tregoj se pse duke u rikthyer te metoda e vjetër e teknologjisë digjitale Këtu në ekran kam vendet në fluska. Secila fluskë është një vend. Madhësia tregon popullsinë. Ngjyrat tregojnë kontinentet. E verdha tregon Amerikën Veriore dhe atë Jugore; e kaltërt e mbyllur është Afrika; e kaftë është Europa; e gjelbërt është Lindja e Mesme dhe e kaltërta e hapur është Azia e Jugut. Kjo është India e kjo është Kina. Madhësia është popullsia. Këtu kam numrin e fëmijëve për grua: 2, 4, 6 dhe 8 fëmijë -- familje të mëdha, familje të vogla. Viti është 1960. Dhe këtu poshtë është mbijetesa e fëmijëve, përqindja e fëmijëve që mbijetojnë fëmijërinë derisa të fillojnë shkollën: 60, 70, 80, dhe 90 përqind, dhe gati 100 përqind siç është rasti sot në vendet më të pasura me njerëzit më të shëndetshëm. Por shikoni, kjo ishte bota për të cilën na kishte folur mësuesja më 1960: një miliardë nga Perëndimi këtu -- përqindje e lartë e fëmijëve mbijetonin, familje të vogla -- dhe të gjithë të tjerët, ylberi i botës në zhvillim, me familje shumë të mëdha dhe me përqindje të vogël të mbijetesës së fëmijëve. Çfarë ka ndodhur? Po e filloj botën. Ja shihni. E shikoni, përderisa kalojnë vitet, përqindja e mbijetesës së fëmijëve rritet? Ata kanë sapuna, higjienë, arsim, vaksina, penicilin dhe pastaj planifikimi familiar. Madhësia e familjes po bie. Kur arrijnë te 90% mbijetesë të fëmijëve, familjet zvogëlohen, dhe shumica e shteteve arabe në Lindje të Mesme po bie në madhësi të familjes. Shikoni, Bangladeshi tek zë Indinë. Krejt bota në zhvillim bashkohet me botën e Perëndimit me mbijetesë të mirë të fëmijëve dhe me madhësi të vogël të familjeve, por ende kemi një miliardë njerëzit më të varfër. A i shikoni një miliardë njerëzit më të varfër, ato dy kuti që kisha këtu? Ato janë ende këtu. Dhe ato ende kanë mbijetesën e fëmijëve deri tek 70-80%, që do të thotë që nëse keni 6 fëmijë, të paktën 4 do të mbijetojnë deri në gjeneratën tjetër. Dhe popullsia do të dyfishohet në një gjeneratë. Kështu që mënyra e vetme që të ndalim rritjen e popullsisë globale është të vazhdojmë të përmirësojmë mbijetesën e fëmijëve deri tek 90 përqind. Prandaj investimet nga Fondacioni Gates, nga UNICEF dhe organizatat tjera për ndihmë, bashkë me qeveritë e vendeve më të varfura, janë aq të mira; ngase ato në fakt po na ndihmojnë të arrijmë një madhësi të qëndrueshme të popullsisë së botës. Ne mund të ndalojmë tek 9 miliardë nëse bëjmë gjërat e duhura. Mbijetesa e fëmijëve është e gjelbërta e re. Vetëm me anë të mbijetesës së fëmijëve mund të ndalojmë rritjen e popullsisë. A do të ndodhë kjo? Epo, nuk jam optimist, nuk jam as pesimist. Jam me atë se çfarë janë gjasat më të mëdha që do të ndodhë. Në këtë kategori të re ne heqim emocionet, dhe thjeshtë punojmë në mënyrë analitike me botën. Mund të bëhet. Mund të kemi një botë më të drejtë. Me teknologji të gjelbërt dhe me investime për të lehtësuar varfërinë, dhe qeverinë globale, bota mund të bëhet kështu. Dhe shikoni pozitën e Perëndimit të vjetër. Ju kujtohet kur kjo kutia e kaltërt ishte vetëm, duke udhëhequr botën, duke jetuar jetën e vet. Kjo nuk do të ndodhë përsëri. Roli i Perëndimit të vjetër në botën e re është të bëhet themeli i botës moderne asgjë më shumë, asgjë më pak. Por është një rol shumë i rëndësishëm. Bëjeni mirë dhe mësohuni me këtë. Ju faleminderit shumë! (Duartrokitje)